Futbol amerykański jest najpopularniejszym sportem za oceanem.Poznaj historię tej dyscypliny i dowiedz się co łączy futbol, rugby i piłkę nożną!

Historia futbolu amerykańskiego - co powinieneś wiedzieć?

Każdy kraj ma swój sport narodowy. W Polsce możemy nazwać nim siatkówkę czy piłkę nożną, w Wielkiej Brytanii króluje krykiet, a Chorwacja może poszczycić się sukcesami w water polo. Inaczej jest w przypadku całych Stanów Zjednoczonych. Tam kibice rywalizują o otrzymanie biletów na mecze futbolu amerykańskiego. Ten sport z długoletnią historią wciąż jest popularny, jednak odróżnia się od rugby i piłki nożnej. Czemu zawdzięcza taki duży rozgłos? Podpowiadamy.

Podstawy futbolu amerykańskiego - o czym mowa w praktyce?

Futbol amerykański jest kontaktowym sportem drużynowym, w którym uczestniczą dwa zespoły liczące po 11 zawodników. Obie drużyny dążą do zdobycia większej liczby punktów. Jest to najpopularniejszy sport w Stanach Zjednoczonych. W Stanach Zjednoczonych, a także na terenie Kanady sport ten nazywany jest po prostu „futbolem”. Poza tymi krajami dyscyplina określana jest zawsze jako „futbol amerykański”. Jest to American football w krajach anglojęzycznych poza Ameryką Północną. Dla odróżnienia od innych gier piłkarskich, a w szczególności piłki nożnej, która w Stanach Zjednoczonych nazywana jest soccer, futbol amerykański niekiedy nazywa się również futbolem rusztowym, z powodu podobieństwa boiska do kratki rusztu. Na wniosek Waltera Campa zaczęto opracowywać przepisy i standardy odróżniające rozwijający się futbol od rugby.

Football amerykański - historia popularnego sportu

Pierwszy mecz odbył się 1869 w New Brunswick między uniwersytetami Rutgers College i Princeton University. Zawodnicy Rutgers wygrali mecz wynikiem 6-4. Rozgrywka ta bardziej przypominała jeszcze dawną piłkę nożną, ale stopniowe zmiany doprowadziły do powstania gry zbliżonej do współczesnej. Od samego początku jako gra publiczna piłka nożna była brutalnym sportem. Mecz Harvard-Yale z 1894 roku, znany jako „rozlew krwi w Hampton Park”, spowodował okaleczające kontuzje czterech graczy; mecze zostały zawieszone do 1897 roku. Coroczny mecz pomiędzy Armią a Marynarką Wojenną został zawieszony w latach 1894-1898 z podobnych powodów. Jednym z dużych problemów jest popularność formacji masowych, takich jak latający klin, w którym wielu ofensywnych graczy szarżuje blokiem w kierunku podobnie ułożonej obrony. Wynikające z tego kolizje były nad wyraz kontuzjogenne i prowadziły nawet do śmierci. Sytuacja zakończyła się w samym roku 1905, kiedy w całym kraju zmarło 18 zawodników. Władze uniwersytetów zareagowały wtedy błyskawicznie. Warto również wspomnieć, że dopiero seria reform przepisów Waltera Campa w latach 70-tych i 80-tych XIX w. wyraźnie odróżniła futbol od rugby. Wprowadzono wówczas takie innowacje jak snap, linia wznowienia akcji czy możliwość gry rękami.

Mecz futbolowy rozgrywa się zawsze na prostokątnym boisku o długości całkowitej, która wynosi 120 jardów, czyli prawie 110 metrów oraz 53 i 1/3 jarda, czyli niemal 50 metrów szerokości. Linie wytyczające granice boiska wzdłuż długości nazywa się liniami bocznymi, czyli sidelines, zaś wzdłuż szerokości – liniami końcowymi - end lines. Równolegle do nich 10 jardów w głąb boiska, wytyczone są dwie linie punktowe, nazywane goal lines. Po obu stronach boiska pomiędzy liniami końcowymi i punktowymi umieszczone są pola punktowe, czyli end zones. W poprzek boiska, pomiędzy liniami punktowymi, wymalowane są yard lines w odstępie 5 jardów. Co 10 jardów linie te oznacza się tak, by wskazywały odległość do najbliższej linii ataku, która jest punktowana. W tym miejscu środkowy utrzymuje swoje podania. Środek boiska przecina linia 50 jardów. Na boisku umieszczone są dwa rzędy linii przerywanych – nazywanych liniami wewnętrznymi - inbound lines - lub kreskowanymi - hash marks – które są umieszczone prostopadle do linii bocznych. Kreski linii wewnętrznych stawiane są co 1 jard i służą do dokładnego wyznaczenia miejsca rozpoczęcia akcji.

Mecz futbolu amerykańskiego - zasady gry

Standardowy mecz futbolowy trwa cztery razy po 15-minutowych kwart, z przerwą w połowie meczu, która przypada po drugiej kwarcie. Po nieprzepisowych akcjach zegar może być zatrzymany, co bardzo często znacznie wydłuża cały mecz. Rekordziści grali niegdyś ponad 3 godziny. W lidze National Football League - NFL, czyli w najpopularniejszej lidze futbolu amerykańskiego, jeśli mecz w czasie regulaminowym kończy się remisem, następuje 15-minutowa dogrywka. Dogrywka jest rozstrzygana metodą sudden death, czyli nagłej śmierci. Wygrywa bowiem ta drużyna, która jako pierwsza zdobędzie w jej trakcie choćby minimalną liczbę punktów. W sezonie zasadniczym ligi, w przypadku skończenia się dogrywki remisem, wynik pozostaje remisowy. Z kolei w trakcie rozgrywania fazy play-off dogrywki powtarza się aż do momentu, gdy któryś z zespołów zdobędzie przewagę. Zasady dogrywek na poziomie szkół średnich i uczelni są bardziej skomplikowane i rządzą się odpowiednimi przepisami.

Drużyna może zdobyć punkty po szeregu rozgrywek. Pierwszą z nich jest przyłożenie, czyli tak zwany touchdown. Za to zagranie można otrzymać aż 6 punktów. Zdobywa się je, gdy zawodnik wbiega z piłką w pole punktowe przeciwnika lub łapie podanie, będąc już w tym polu. Rozgrywka ta j est analogią do rugbowego przyłożenia o nazwie try. Różnica jednak polega na tym, że w rugby piłka musi być przez zawodnika położona na ziemi. Po przyłożeniu, analogicznie do rugby, drużyna zdobywająca punkty przystępuje do podwyższenia, które nazywa się conversion. Piłkę kładzie się na 3. jardzie drużyny broniącej. Następnie atak próbuje przejść przez ofensywę drużyny przeciwnej, co można wykonać na dwa sposoby. Pierwszy z nich opiera się na wykonaniu kopu podwyższający tak, by piłka przeleciała pomiędzy słupami bramki i nad jej poprzeczką. Gdy kop jest udany, atak zyskuje jeden punkt dodatkowy, zwany niekiedy punktem po przyłożeniu. Drużyna może również przeprowadzić akcję dołem w celu kolejnego otrzymania punktu. Za udaną akcję drużynie przydziela się 2 punkty i jest to tzw. podwyższenie dwupunktowe. Jeżeli próba podwyższenia dwupunktowego zakończy się sytuacją odpowiadającą w standardowej rozgrywce zagraniu bezpiecznemu - safety, drużyna wykonująca podwyższenie otrzymuje tylko 1 punkt, czyli conversion safety.

Kolejnym elementem zagrania jest kop na bramkę warty 3 punkty. Zostają one zapisane na konto drużyny, gdy piłkę udaje się kopnąć pomiędzy słupami i nad poprzeczką bramki przeciwnika. Taki kop można wykonać na dwa sposoby - z ziemi, gdy inny zawodnik drużyny kopiącej przytrzymuję piłkę kopaczowi "pionowo" na ziemi lub z upuszczenia, gdy kopacz po otrzymaniu piłki upuszcza ją i kopie tuż po jej odbiciu się od ziemi. Kop na bramkę wykonuje się zazwyczaj przy czwartej próbie, gdy grę wznawia się dostatecznie blisko pola punktowego obrony lub gdy jest za mało czasu na próbę zdobycia punktów w ten sposób.

Zagranie bezpieczne z kolei warte jest 2 punkty. W ten sposób punkty zdobywa obrona, gdy zawodnik ataku niosący piłkę w swoim polu punktowym jest szarżowany. Wypuszcza on wtedy piłkę, aż ta opuści pole punktowe lub celowo rzuca piłkę w ziemię - intentional grounding, aby uniknąć szarży. Dodatkowo, jeśli zawodnikowi obrony uda się zablokować wykop z powietrza tak, że piłka wędruje za linię końcową pola punktowego drużyny ataku, wtedy obrona zyskuje punkty z zagrania bezpiecznego. Podobnie dzieje się w przypadku, gdy atak popełni określone faule w swoim polu punktowym – głównie chodzi tu o nieprawidłowe blokowanie. Niekiedy drużyna ataku taktycznie wybiera oddanie tylko dwóch punktów drużynie obrony, gdy jest zepchnięta do własnego pola punktowego. Wtedy zawodnik ataku niosący piłkę sam klęka w polu – stąd właśnie pochodzi nazwa zagrania.

Futbol zawodowy jest zatem dosyć skomplikowaną dyscypliną sportu. W związku z tworzeniem niebezpiecznych formacji w przeszłości, wprowadzono obowiązek noszenia lepszego sprzętu ochronnego, takiego jak kaski czy ochraniacze. Przepisy objęły również restrykcje co do ilości zawodników na boisku. Wiele uczelni, takie jak chociażby Harvard w pewnym momencie blokowały możliwość utworzenia nowych rozgrywek właśnie ze względu na niebezpieczeństwo zawodników.

Jesteś fanem futbolu amerykańskiego? Sprawdź najlepsze akcesoria futbolowe dostępne w sklepie sportowym online Decathlon. Szeroka oferta produktów sprawi, że każdy znajdzie tam to, czego szuka!